Công tác ngành bảo tàng trong Quân đội, tôi có may mắn được tiếp xúc với nhiều nhân chứng lịch sử, cựu cán bộ, chiến sĩ Bộ đội Trường Sơn. Từ những câu chuyện được kể lại và những trang sử, sách được viết nên bằng máu và bản lĩnh, trí tuệ của thế hệ cha anh đã từng “xẻ dọc Trường Sơn” đi cứu nước. Trong số đó, tôi ấn tượng sâu sắc và đặc biệt cảm phục về anh hùng Phan Văn Quý - một “Tuấn mã Trường Sơn”, một người lính lái xe tưởng như rất bình thường nhưng lại phi thường, một người lính được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân khi mới 23 tuổi.
Chiến binh Trường Sơn
Cuối năm 1971, cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của dân tộc đang ở giai đoạn cam go, ác liệt. Trong khí thế “cả nước ra trận”, chàng trai 18 tuổi Phan Văn Quý, quê ở xã Nhân Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An tình nguyện viết đơn xung phong ra chiến trường với mong muốn được đóng góp chút công sức của mình cho quê hương, đất nước.
Anh hùng LLVTND Phan Văn Quý. ATL Bảo tàng Hậu cần.
Nhập ngũ tháng 12/1971, Phan Văn Quý được cử đi học lái xe, và được điều về Đại đội 7, Tiểu đoàn 76, Trung đoàn 11, Sư đoàn 571 - đây là một trong 2 trung đoàn ô tô vận tải quân sự đầu tiên thuộc Bộ Tư lệnh Trường Sơn, mang quân hàm Trung sĩ, Tiểu đội trưởng. Với bản tính chăm chỉ, cần mẫn, sau một thời gian ngắn, Phan Văn Quý được chỉ huy đơn vị tin tưởng giao sử dụng, lái chính chiếc xe Zil 157 mang số hiệu DD4432-TS1, làm nhiệm vụ vận chuyển hàng hóa và vũ khí, lương thực ra chiến trường và vận chuyển thương binh về hậu cứ dọc trên tuyến Đường 20 - Quyết Thắng. Đây là trục vượt khẩu có vị trí chiến lược rất quan trọng, nên Đường 20 luôn bị địch đánh phá quyết liệt.
Đồng chí Phan Văn Quý bên tay lái trên tuyến đường Trường Sơn trong kháng chiến chống Mỹ. ATL Bảo tàng Hậu cần.
Ông Quý cho biết: “Gần 4 năm liên tục làm nhiệm vụ vận tải trên những cung đường dọc ngang của tuyến lửa Trường Sơn huyền thoại, tôi nhiều lần đối mặt với hiểm nguy, nhiều lần bị máy bay địch phát hiện săn đuổi, chặn đầu, bám đuôi, sự sống và cái chết thật mong manh. Một lần đang chuyển thương binh ra, khi xe vào cua tay áo ở trọng điểm Cha Li thì bị máy bay địch phát hiện và phóng rốc-két, tôi vẫn bình tĩnh lái xe vào đoạn đường tránh, tôi cùng với đồng chí phụ lái cõng từng người tới chố ẩn nấp, tôi cũng bị một mảnh đạn xuyên thùng xe và làm bị thương ở đầu, băng bó tạm vết thương, khi máy bay địch ngừng hoạt động tôi lại cùng anh em san lấp hố bom, sửa đường đưa xe ra khỏi nơi nguy hiểm. Có lần, máy bay địch đánh dội bom đánh trúng đội hình, xe đi đầu bị bốc cháy. Mặc bom đạn ác liệt, tôi vẫn xông vào dập lửa cứu xe, cứu hàng và động viên đồng đội phát đường tránh cho xe chạy qua trọng điểm”.
Đồng chí Phan Văn Quý giới thiệu về kinh nghiệm giữ gìn xe tại Cục Vận tải/Tổng cục Hậu cần. ATL Bảo tàng Hậu cần.
Đường Trường Sơn lắm đèo, nhiều dốc nguy hiểm nguy hiểm, bên núi, bên vực, có cung đường làm chỉ đủ vừa cho xe qua, nếu không vững tay lái thì xe có thể bị va quệt hoặc dễ rơi xuống vực, Phan Văn Quý đã có nhiều ý tưởng, sáng kiến độc đáo để bảo vệ xe, được cả đơn vị học tập và lan toả rộng khắp các đơn vị vận tải áp dụng hiệu quả như: dùng ke sắt thùng đạn, mảnh pháo sáng ốp vào đầu dầm của xe để khi va chạm xe đỡ bị xây xát; dùng thanh gỗ làm cần số để tránh nhảy số phụ trong quá trình cơ động; dùng dây lò xo gắn vào cửa hậu nối với thùng xe, giữ cho cửa hậu của xe ổn định, không bị bật ra, bảo vệ an toàn cho hàng hoá,…
Với những thành tích đặc biệt xuất sắc trong chiến đấu, công tác, Phan Văn Quý được Nhà nước trao tặng nhiều phần thưởng cao quý. Đặc biệt, ngày 20/10/1976 đồng chí được Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân khi mới 23 tuổi, là anh hùng trẻ nhất trong số 47 anh hùng thuộc bộ đội Trường Sơn.
Sáng mãi phẩm chất Anh hùng
Sau gần 30 năm cống hiến, công tác trong quân ngũ, trở về với cuộc sống đời thường, phẩm chất của người lính, bản lĩnh anh hùng của người lính Trường Sơn năm nào lại tiếp tục toả sáng trên mặt trận mới, chiến trường mới không kém phần gian khổ, khốc liệt. Năm 2001, đồng chí cùng một số đồng đội đã thành lập công ty riêng - nay là Công ty Cổ phần tập đoàn Thái Bình Dương, Phan Văn Quý làm Chủ tịch Hội đồng quản trị của Công ty và trở thành vị doanh thành đạt, vững vàng chèo lái đưa Tập đoàn Thái Bình Dương trở thành một thương hiệu mạnh, có uy tín cả trong và ngoài nước với số vốn điều lệ hàng nghìn tỷ đồng.
Chủ tịch HĐQT Công ty CP Tập đoàn Thái bình Dương Phan Văn Quý làm việc với cán bộ Cảng Quốc tế Vĩnh Tân, Bình Thuận.
Ông và tập đoàn Thái Bình Dương đã thành công và dẫn đầu trong lĩnh vực mà đất nước đang cần, đó là: Công nghiệp, Tổng thầu và Bất động sản với quy mô hoạt động đầu tư kinh doanh rộng trên cả 3 miền Bắc, Trung, Nam và một số nước trong khu vực với những dự án đẳng cấp Quốc gia và Quốc tế. Đặc biệt, phải kể đến một số dự án công nghiệp tiêu biểu như: Cảng Quốc tế Vĩnh Tân tại Bình Thuận được đầu tư hạ tầng đồng bộ, tạo thuận lợi cho liên kết vùng, góp phần lan toả trong việc xúc tiến đầu tư tại khu vực Nam Trung bộ và Tây Nguyên, là cửa ngõ giao thương trong nước và quốc tế; nhà máy điện gió Thái Hoà tại tỉnh Bình Thuận, được chọn là một trong 10 dự án năng lượng tái tạo tiêu biểu của Việt Nam…
Đại biểu Phan Văn Quý phát biểu tại một kỳ họp Quốc hội khoá XIII.
Năm 2011, đồng chí tự ứng cử và trúng cử Đại biểu Quốc hội khoá XIII và là thành viên Uỷ Ban Pháp luật của Quốc hội. Phan Văn Quý đã cho mọi người thấy một người lính, một doanh nhân, một đại biểu Quốc hội đầy bản lĩnh và tâm huyết, có nhiều đóng góp thiết thực được ghi nhận trên nghị trường. Là người đại biểu dân cử, đồng chí luôn nói lên tiếng nói cử tri và cộng đồng doanh nghiệp; kiên trì theo đuổi các chương trình như tái cơ cấu nền kinh tế; phát triển kinh tế biển, kết hợp với bảo vệ chủ quyền biển đảo; phát triển sản xuất công nghiệp quốc phòng; việc làm cho người lao động; chương trình nội địa hoá và các dự án luật khác…
Lãnh đạo tập đoàn Thái Bình Dương cùng đối tác làm việc với Thủ trưởng cơ quan Bộ Quốc phòng về dự án Công nghiệp Quốc phòng.
Vẫn là Người lính
Thành công trong kinh doanh và tích cực trong các hoạt động xã hội nhưng đồng chí vẫn luôn khiêm nhường, cống hiến nhiệt tình, trách nhiệm và thực sự là tấm gương sáng trong hoạt động xã hội, thiện nguyện, quan tâm đến đồng chí, đồng đội và trợ giúp hết lòng. Phan Văn Quý cùng Tập đoàn Thái Bình Dương là đồng sáng lập cũng là nhà tài trợ của Quỹ Cộng đồng phòng tránh thiên tai, Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ Việt Nam, quỹ Tâm tài Nghệ An và luôn thầm lặng làm nhiều hoạt động xã hội và thiện nguyện khác. Mọi việc đồng chí làm đều xuất phát từ trái tim nhân hậu, từ cái Tâm và Tầm của một người luôn biết nghĩ và sống cho mọi người, cho quê hương, cộng đồng và xã hội. Đến nay, đồng chí và Tập đoàn Thái Bình Dương đã tài trợ khoảng hơn 150 tỷ đồng cùng nhiều trang thiết bị, vật chất và các hiện vật khác cho các hoạt động xã hội, đưa ra nhiều sáng kiến, chủ trì tổ chức thực hiện và tài trợ kinh phí để triển khai nhiều chương trình có ý nghĩa lớn, góp phần thiết thực vào công tác an sinh xã hội, chung tay chia sẻ cùng cộng đồng.
Đoàn đại biểu cấp cao Đảng cộng sản Cuba thăm và làm việc tại Tập đoàn Thái Bình Dương, năm 2023.
Chủ tịch Tập đoàn Thái Bình Dương Phan Văn Quý báo cáo Phó Thủ tướng Chính Phủ Trần Hồng Hà về sự cần thiết thành lập Quỹ hỗ trợ công tác giám định ADN hài cốt liệt sĩ.
Từ chiến trường đến thương trường, rồi tham gia nghị trường, dù ở vai trò nào thì những phẩm chất cao quý của anh Bộ đội Cụ Hồ, của người lính Trường Sơn trong con người Phan Văn Quý luôn vẹn nguyên. Nếu như trong chiến đấu, đồng chí là một chiến sĩ lái xe dũng cảm, mưu trí, sáng tạo trên chiến trường thì trong thời bình, đồng chí là một doanh nhân có tâm, có tài, luôn tâm huyết đối với các lợi ích của cộng đồng, của quê hương, đất nước. Dù ở cương vị nào thì trước sau đồng chí vẫn là một người lính, hơn thế nữa còn là một người lính anh hùng: quyết liệt trong hành động, sáng tạo trong tư duy, biết mình biết người, biết phòng ngự, biết tiến lên, biết chọn và chớp thời cơ, hợp đồng tác chiến để dành chiến thắng, để làm giàu cho mình và chia sẻ cho cộng đồng. Người chiến sĩ ấy, người anh hùng ấy là tấm gương sáng ngời cho thế hệ trẻ hôm nay và mai sau.
Lễ ký kết tài trợ quy hoạch Thị xã Thành cổ Quảng Trị trở thành Thành phố vì hoà bình
Anh hùng LLVT Phan Văn Quý nói chuyện với học sinh Trường THCS Trưng Vương - Hà Nội bên chiếc xe Zin 157- hiện đang được trưng bày tại Bảo tàng Hậu cần, tháng 1/ 2024