Tản mạn: Người chiến sỹ ấy

Nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 4 là một trong năm công trình của cả nước vừa được Bộ Xây dựng lựa chọn gắn biển công trình tiêu biểu nhân kỷ niệm 60 năm Ngày truyền thống ngành Xây dựng (29/4/1958 - 29/4/2018). Trong niềm vui chung của ngành xây dựng, điện lực còn có niềm vui của các đơn vị tham gia liên doanh tổng thầu dự án, trong đó có Tập đoàn Thái Bình Dương do ông Phan Văn Quý làm Chủ tịch HĐQT.

Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải (nay là Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội) dự và phát biểu tại sự kiện khởi công Nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 4 vào ngày 9/3/2014

1. Năm 2012, tôi có dịp làm việc với Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Thái Bình Dương - Phan Văn Quý. Khi đó ông đang là đại biểu Quốc hội khóa 13. Những bài phát biểu trên diễn đàn Quốc hội của ông liên quan đến các đề tài khá nóng bỏng lúc bấy giờ về kinh tế biển, nội địa hóa, đấu thầu… như một hấp lực đã khiến tôi quan tâm và tìm đến ông.

Ông trăn trở nhiều, nhưng vấn đề nội địa hóa là điều mà ông quan tâm hơn cả. Ông bảo, không có công nghiệp phụ trợ thì không có nội địa hóa. Không có nội địa hóa thì thu hút đầu tư nước ngoài vào Việt Nam sẽ không mang lại hiệu quả cao và bền vững. Nghĩ sao làm vậy, ông bắt đầu dành thời gian để bước vào lĩnh vực mới: Tổng thầu các dự án năng lượng.

Đúng 2 năm sau, ngày 9/3/2014, báo chí dồn dập đưa tin khởi công nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 4 do Tập đoàn Điện lực làm chủ đầu tư, liên doanh nhà thầu Mitsubishi (Nhật Bản), Doosan (Hàn Quốc), Công ty CP Tư vấn điện 2 và Tập đoàn Thái Bình Dương thực hiện tổng thầu EPC. Đây cũng là dự án đầu tiên có doanh nghiệp tư nhân của Việt Nam tham gia tổng thầu cùng với các tập đoàn công nghiệp hàng đầu thế giới.

Hôm khởi công dự án, đích thân Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải (nay là Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội) đến dự. Trong bài phát biểu của mình Phó Thủ tướng nói: Nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 4 là dự án đầu tiên trong 3 dự án điện cấp bách của Chính phủ, vì vậy tôi xuống đây để chứng kiến và theo dõi dự án này… Dự án thành công sẽ tạo tiền đề để nhân rộng sang các mô hình khác.

Trong bữa tiệc của Lễ khởi công dự án, tôi nhận thấy trong ánh mắt ông niềm vui khôn tả. Ông bảo: Giá trị Hợp đồng do Việt Nam thực hiện chiếm khoảng 37% tổng giá trị Hợp đồng EPC. Sẽ có khoảng 500 triệu USD của Dự án do các doanh nghiệp trong nước thực hiện. Điều này cũng đồng nghĩa với việc giải quyết công ăn việc làm, phát triển nội địa hóa và tạo điều kiện để doanh nghiệp trong nước cạnh tranh phát triển.

Sau ngày khởi công, Tập đoàn Thái Bình Dương bắt tay ngay vào công việc thực hiện gói thầu hạ tầng. Địa tầng ở dự án đa dạng và bất ổn, nhiều tầng đất đá máy móc trong nước nhiều lúc “bó tay”. Nhiều mồ hôi đã đổ xuống công trường, rất nhiều hôm ông và các chuyên gia, kỹ sư thức trắng đêm để tìm ra giải pháp thi công.

Ngày bàn giao mặt bằng dự án ông vui lắm. Vui vì phần công việc Tập đoàn đảm nhiệm đã về đích đúng hẹn, được được chủ đầu tư ghi nhận và khen thưởng, vui vì sự thành công của Tập đoàn đã góp phần giúp Nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 4 trở thành dự án điện đầu tiên hoàn thành vượt tiến độ, hòa lưới điện quốc gia, phục vụ cho sự phát triển kinh tế xã hội nước nhà. Và đến nay dự án nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 4 cũng là dự án duy nhất được mở rộng thêm một nhà máy mới bên cạnh với công suất 600mW ngay trong quá trình thi công dự án.

Tổng thầu đã trở thành một lĩnh vực kinh doanh mũi nhọn của Tập đoàn Thái Bình Dương, giờ đây không chỉ những công trình trong nước, Tập đoàn Thái Bình Dương đang vươn mình hội nhập, thực hiện các dự án trong khu vực cùng với các đối tác lớn ở trong và ngoài nước.

2. Ngày khởi công Nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 4, tôi có dịp cùng Chủ tịch Phan Văn Quý ghé thăm một vùng đất rộng lớn mà Tập đoàn dự kiến triển khai dự án Vĩnh Tân Paradise. Bác tài xế giỏi đường trường và cũng chẳng ngán cỏ bạt ngàn, um tùm, lủng củng đất đá. Xe chạy lắc lư, va đập thành trên, ghế dưới rồi cũng đưa chúng tôi ra đến mép biển. Cái mặn mòi của biển, cái ràn rạt của gió như cốc cafe sáng làm chúng tôi bừng tỉnh. Mát quá! Chủ tịch Quý thốt lên. 

Bẵng đi 1 năm, từ bãi đất trống, cỏ mọc mọc xanh bua, rải rác có vài lối mòn do bà con đi ra biển đã rầm rầm tiếng máy xúc, máy ủi, bãi đất trống ngày nào trở thành dự án Cảng Tổng hợp Vĩnh Tân. Hôm khởi công dự án, Bộ Trưởng Bộ Xây dựng - Trịnh Đình Dũng (nay là Phó Thủ tướng Chính phủ), Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội - Nguyễn Sỹ Dũng tới dự, chúc mừng tỉnh Bình Thuận và Tập đoàn Thái Bình Dương.

Giờ thì Cảng Vĩnh Tân đã có tàu ra vào cảng, mới đây anh Quý điện thoại báo tin vui, Cảng Vĩnh Tân đang tiếp tục đầu tư mở rộng để trở thành Cảng quốc tế phục vụ phục vụ phát triển kinh tế - xã hội tại Bình Thuận, khu vực Nam Trung bộ và Tây Nguyên.

Cảng hình thành, chính quyền và nhân dân Bình Thuận vui lắm. Trên báo Bình Thuận giật một cái tít lớn “Ước mơ sân bay, cảng biển, đường cao tốc” đang trở thành hiện thực.

Đất nước ở thời kỳ quá độ muốn phát triển phải bắt đầu từ sản xuất, từ công nghiệp… từ ý nghĩ ấy, Phan Văn Quý đã và đang chỉ huy con tàu Thái Bình Dương hướng đến TOP đầu trong lĩnh vực công nghiệp năng lượng, đóng góp một phần sức lực vào công cuộc dựng xây đất nước.

Bộ Trưởng Bộ Xây dựng - Trịnh Đình Dũng (nay là Phó Thủ tướng Chính phủ) phát biểu tại sự kiện khởi công Cảng tổng hợp Vĩnh Tân

3. Vào Quốc hội khóa 13 từ một doanh nhân tự ứng cử, câu chuyện tranh cử của Phan Văn Quý cũng đến lạ. Trong một dịp tranh cử tại tổ bầu cử số 3 của tỉnh Nghệ An, ông phát biểu rằng: Nếu phải bỏ phiếu để lựa chọn chúng tôi xin cử tri hãy bỏ phiếu cho anh Phan Trung Lý và các anh khác. Các anh ấy có năng lực và nhiều năm đóng góp cho Quốc hội, các anh ấy rất cần cho Quốc hội ta. Còn tôi, nếu không trúng cử đại biểu Quốc hội, tôi lại vẫn là doanh nhân với công việc kinh doanh thường nhật của mình. Sau này, khi tâm sự với nhiều người, có vị đại biểu quốc hội trong tổ bầu cử số 3 đã nói rằng: “Chưa bao giờ gặp người tranh cử lại vận động cử tri bầu cho người khác như ông”.

Trong số những ý kiến của ông và các đại biểu được Quốc hội ghi nhận phải kể đến đề xuất phát triển công nghiệp quốc phòng, kinh tế biển, hay đề xuất điều chỉnh tỷ lệ 30% thành 25% tại Khoản 2 Điều 14 của Dự thảo Luật Đấu thầu, mục b quy định ưu đãi cho nhà thầu liên danh…

Có lần tôi đến thăm ông vào cuối ngày làm việc. Sau khi tham gia buổi họp của Quốc hội trở về công ty, ông lại dành thời gian để chuẩn bị nội dung cho bài phát biểu tại nghị trường ngày hôm sau. Ông chỉnh sửa từng câu, từng chữ. Rồi ông bấm đồng hồ để đọc đi, đọc lại sao cho không quá 7 phút. Ông bảo: Quốc hội cho 7 phút để phát biểu, nếu ta phát biểu quá thời gian cho phép 1 phút thì sẽ giảm thời gian phát biểu của đại biểu khác và gần 500 đại biểu sẽ mất tương đương với gần 500 phút. Đó là một sự lãng phí đáng trách.

Có lẽ cũng chính vì nghĩ cho mọi người trước khi nghĩ đến mình, nghĩ cho cái chung trước khi nghĩ đến cái riêng, nên khi nhận xét về ông, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An khóa 13, ông Phạm Văn Tấn nói rằng: “Anh Quý là người luôn biết lo cho tổng thể”

Đại biểu Quốc hội Phan Văn Quý phát biểu trong một phiên họp của Quốc hội khóa 13 

4. Ông sinh ra và lớn lên ở miền quê Yên Thành, Nghệ An với thời tiết vô cùng khắc nghiệt. Thương bà con không có nước sạch để dùng, lo cho sức khỏe của người dân, ông bỏ ra ba tỷ đồng để làm nhà máy nước cho cả xã Nhân Thành. Nhà máy nước làm xong, gia đình nào muốn có nước sạch để dùng cần có 1 triệu đồng để mua đồng hồ và dẫn nước về nhà. Thương bà con, ông lại rút túi 1,7 tỷ đồng để kéo nước về tận nhà dân. Có lẽ cũng từ việc này mà tôi đã được nghe giai thoại về ông do người dân nơi đây kể lại. Hơn 1.700 hộ dân được dùng nước sạch muốn cảm tạ ông. Họ muốn tự nguyện mang một con gà để biếu ông. Cũng may, người gia đình ông kịp từ chối, nếu không, theo nhẩm tính của tôi thì phải mất gần 5 năm, ngày nào nhà ông cũng ăn một con gà mới hết được số gà của bà con xã Nhân Thành biếu gia đình ông.

Năm 2007, khi miền Trung vừa trải qua trận lũ lụt lịch sử, gây nhiều thiệt hại về người và tài sản Phan Văn Quý đã cùng một số nhà hảo tâm gặp nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư - Phan Diễn đề nghị ông tham gia cuộc vận động quyên góp cho miền Trung ruột thịt.

Cuộc vận động thành công ngoài mong đợi, ông và các thành viên nẩy ra ý tưởng thành lập quỹ có tư cách pháp nhân để vận động, quyên góp cho công tác phòng tránh thiên tai miền Trung. Tháng 3/2009, Quỹ Hỗ trợ phòng tránh thiên tai miền Trung do nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư - Phan Diễn làm Chủ tịch và ông là Phó Chủ tịch thường trực  Hội đồng Quản lý được ra mắt. Chỉ sau gần 10 năm, Quỹ đã nhận được gần 500 tỷ đồng từ các nhà hảo tâm trong và ngoài nước, xây dựng được gần 100 nhà cộng đồng phòng tránh bão, hàng trăm héc ta rừng ngập mặn thuộc 14 tỉnh duyên hải miền Trung.

Chủ tịch HĐQT Phan Văn Quý còn là sáng lập viên Quỹ Tâm Tài Nghệ An, Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ Việt Nam. Ông và Tập đoàn đã dành gần 100 tỷ đồng để tài trợ cho các hoạt động từ thiện, xã hội trên địa bàn cả nước. Nhiều chương trình mang sáng kiến của Phan Văn Quý đã được nhiều Bộ, ban, ngành, hội ở trung ương và địa phương ghi nhận như cuộc thi “Sâu nặng ân tình”, “Hào khí Trường Sơn”, chương trình bình xét và trao thưởng của Quỹ Tâm Tài Nghệ An…

Ông Phan Văn Quý phát biểu tại buổi khánh thành nhà cộng đồng phòng tránh thiên tai tại Quỳnh Bá, Quỳnh Lưu, Nghệ An 

5. Hai mươi ba tuổi khi đang là lái xe Trường Sơn ông được phong tặng Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân. Bốn mươi lăm tuổi ông chính thức bước vào thương trường sau khi đã nghỉ hưu với quân hàm trung tá. Năm mươi bảy tuổi ông tự ứng cử và trúng cử đại biểu Quốc hội. Tập đoàn Thái Bình Dương do ông làm Chủ tịch đã và đang đồng hành cùng nhiều tập đoàn nổi tiếng thế giới với những dự án tỷ đô. Có quá nhiều điều để viết về ông, thế nhưng tìm thông tin về ông trên trang tìm kiếm Google cũng chỉ có những bài phát biểu chuyên sâu về kinh tế, còn thông tin về ông, chỉ vỏn vẹn: Phan Văn Quý, sinh năm 1954 tại Nghệ An, là Đại biểu Quốc hội khóa XIII thuộc Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An, Ủy viên Uỷ ban Pháp luật của Quốc Hội. Ông nhập ngũ cuối năm 1971 và được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng VTND năm 1976…

Ông là thế, không màu mè, hào nhoáng, không thích nói về mình. Ông không dùng điện thoại thông minh, không dùng siêu xe và cũng không dùng hàng hiệu. Trên túi áo ông luôn sẵn có một chiếc bút bi, một tờ giấy trắng để ông sẵn sàng ghi lại những bài học quý từ đối tác, khách hàng, hay những ý tưởng lóe lên trên mỗi hành trình và mỗi bước ông đi…

Vũ Nhật Khánh